عوامل محیطی برای لکه های اکتسابی

کک و مک

اگر بخواهیم لکه های پوستی را به ترتیب شیوعی و دغدغه ای که برای افراد ایجاد می کنند بررسی کنیم، مهم ترینشان کک و مک می باشد.

معمولا افرادی که پوست روشن تری دارند، ممکن است لکه های نسبتا پر رنگ به اندازه 3-1 میلی متر به خصوص در نواحی صورت داشته باشند. این لکه ها در افرادی که بیشتر در معرض آفتاب قرار می گیرند، ممکن است بر روی بدنشان دیده شود.

عوامل ایجاد کک و مک

کک و مک نقاط پر رنگ پوستی است که دو عامل در به وجود آمدن آن نقش دارند:

1. رنگ پوست: معمولا مخصوص افراد دارای پوست روشن می باشند.
2. آفتاب: هر چه پوست سفید تر باشد و میزان تابش نور آفتاب به خصوص در ساعاتی که اوج تابش
ماوراءبنفش است بیشتر باشد، تعداد این لکه ها بیشتر و پر رنگ تر می شوند.

طبق مشاهدات، این لکه ها در پائیز و زمستان کمرنگ تر و طبیعتا در تابستان پر رنگ تر می شوند.

درمان کک و مک

کک و مک چون یک تغییر ژنتیکی است، عمدتا درمانش متمرکز بر دو عامل است.

1. کاهش تماس با آفتاب: حدالامکان از مواجهه با آفتاب پرهیز کنیم.
2. لیزر های کیوسوئیچ: این لیزرها پاسخ خیلی خوبی می دهند و توسط این ها کک و مک به راحتی قابل برداشت هستند.

بدیهی است که پس از لیزر، مراقبت های پس از آن برای جلوگیری از ایجاد کک و مک مجدد، بر روی پوست الزامی است.

بعضی از افراد فکر می کنند، کک و مک پس از لیزر مجددا ایجاد خواهند شد، در واقع بیشتر بازگشت ها به دلیل عدم رعایت خود فرد در برابر نور آفتاب می باشد.

کک و مک در کودکان و جلوگیری از آن

معمولا در بسیاری از کودکان کک و مک نداریم، اما برای کودکانی که دارای پوست خیلی روشنی هستند، اولین اولویت برایشان تغییر در سبک زندگی می باشد.

برای مثال تغییر ساعت بازی کودکان در صبح یا عصر به جای ظهر می باشد، قطعا این روش ساده، 50-60% از شدت آن کم می کند.

به علاوه کرم ضد آفتاب و کلاه های لبه دار از راهکارهای دیگر برای کاهش شدت ایجاد کک و مک می باشند،

برای کودکان منعی برای لیزر وجود نخواهد داشت اما چون جنبه ی زیبایی دارد، برای کودکان ضروری نیست.

ملاسما (ماسک حاملگی)

ملاسما نوعی اختلال پوستی است که معمولا به شکل تیرگی یا پر رنگ شدن یکدست پوست در ناحیه گونه ها و بینی است. ولی می تواند به پیشانی سرایت و حتی لب پایینی را هم درگیر کند.

معمولا خانم های بارداری، دچار این لکه ها می شوند. همچنین می تواند به دنبال مصرف قرص جلوگیری از بارداری که معمولا دارای استروژن هستند نیز به وجود بیایند.

یک ساختار زمینه ای ژنتیکی در فرد وجود دارد که می تواند ملاسما در سنین بلوغ، بدون ارتباط با حاملگی و مصرف قرص هم به وجود بیاید.

انواع ملاسما

1. نوع سطحی: به کمک درمان های دارروئی به راحتی کمرنگ می شوند و تقریبا تغییر رنگی که فرد می خواهد به دست می آید.
2. نوع عمیق: یعنی مقداری از این رنگدانه ها به لایه های تحتانی پوست داخل سلول های التهابی وجود دارند و این ها نه به درمان داروئی و نه به لیزر پاسخ مناسبی می دهند.

حتما فردی که می خواهد نتیجه بهتری بگیرد احتیاج به مداومت در درمان دارد.

از عوامل تشدید کننده اش که عمدتا نور خورشید است به شدت پرهیز کنند. این دسته افراد باید مرتبا از پوشش ضد آفتاب خوب داشته باشند.

مصرف قرص هایی که تشدید می کند مثل قرص های جلوگیری از بارداری را حتما رعایت بکنند.

اما در نوع عمیق در صورت تکرار می توانیم نتایج خوبی به دست آوریم.

لنتیگو ( لکه های پررنگ پوستی)

در واقع کک و مک را لکه های1- 3 میلی متری کمرنگ میدانیم، اما لنتیگو مرزی بین کک و مک با خال است.

معمولا خال ها مقداری کمرنگ تر و بزرگ تر و به مرور برجسته تر می شوند ولی لنتیگو در واقع پیش نیاز خال است که به صورت لکه های 1-3 میلی لیتری تقریبا به رنگ قهوه ای پر رنگ هستند در پوست دیده می شوند.

خیلی وابسته به ژنتیک افراد است، بعضی بیشتر و بعضی کمتر ممکن است به سمت تشکیل خال نیز پیش بروند.

درمان لنتیگو

درمان این ها لیزر می باشد.

درمان دارویی برای این لکه ها وجود ندارد و به طور کلی راهی برای پیشگیری از این لکه ها وجود ندارد، حتی خال های اکتسابی که افراد به صورت طبیعی دارند نور آفتاب معمولا در ایجادشان نقش دارند.

بنابراین این افراد اگر محافظت بیشتری از پوستشان انجام دهند، کمتر دچار این ضایعات می شوند.

سنایل لنتیگو و سولار لنتیگو

دو دسته از لک های پوستی هستند که بیشترین دغدغه را ایجاد می کنند و مراجعین بسیاری دارند. در یک طیف کلی به این ها اصطلاحا سنای لنتیگو می گوئیم، که در واقع اصطلاح درست آن سولار لنتیگو است.

• سنایل لنتیگو یعنی لنتیگو های وابسته به سن. یعنی لکه هایی که روی دست و صورت مادربزرگ و پدربزرگ ها مشاهده می کنیم.
• سولار لنتیگو یعنی لکه هایی که وابسته به نور آفتاب هستند. یعنی هر چه مدت تماس پوست ما با آفتاب بیشتر باشد و هرچه پوست ما روشن تر باشد این لکه ها بیشتر و شدید تر خودشان را نشان می دهند.

از سنین پایین این لکه ها ایجاد می شوند که با افزایش سن، بزرگ تر و پر رنگ تر می شوند.

در حین لمس کردن هم سطح پوست هستند. البته متناسب با سن ممکن است پوستی که بیشتر در معرض آفتاب بوده است، پوستی به مراتب با چروک بیشتر، رگ های خونی واضح تر و پوست نازکتر و شل تر شده باشند.

ممکن است لکه های سولار لنتیگوها در زمینه چنین پوستی باشند ولی عمدتا لکه هایی هستند که در زمینه نور آفتاب به وجود می آیند و سن خیلی معیار درستی برای ایجادشان نیست، چون عاملشان نور آفتاب است.

کسانی که محافظت بیشتری از پوستشان در مقابل آفتاب انجام می دهند طبعا این ضایعات خودشان را خیلی دیر تر نشان می دهند.

درمان سنایل لنتیگو و سولار لنتیگو

این ها عمدتا درمان داروئی ندارند و مرحله بعدی برای درمانشان لیزر است و توسط لیزر های کیوسوئیچ بدون به جا گذاشتن اسکار بر روی پوست، به راحتی این ها برمیدارند.

سبورئیک کراتوز

دسته ای دیگر از لکه های پوستی که سبورئیک کراتوز نام دارند. این ها مانند آدامس چسبیده به پوست می مانند که ضایعات کاملا قهوه ای پر رنگ می باشند و معمولا به صورت یک لکه می بینیم.

این نواحی عمدتا در معرض نور آفتاب هستند و در لمس پوست حالت زبری دارند و در ناحیه پشت دست و صورت بیشترین تمرکز و تراکم را دارند.

سبورئیک کراتوز معمولا لکه های قهوه ای، برجسته و زبر هستند که درظاهر سطح پوست باعث ایجاد نا همواری می شوند و نمایی شبیه به زگیل های پوستی دارند در حالی که مسطح هستند.

از ضایعه کوچک شروع می شوند، ممکن است به هم ملحق شوند و سپس ضایعه ی بزرگ تری را تشکیل دهند.

این ها ضایعاتی خوش خیم هستند که خطری برای فرد به وجود نمی آورند ولی با افزایش سن معمولا بزرگتر می شوند و به کمک لیزر به راحتی قابل برداشت اند.

آیا علت لکه های پررنگ پوستی بیماری های کبدی هستند یا خیر؟

منشا این باور می تواند این باشد که ما در نارسایی خیلی پیشرفته کبد که اصطلاحا سیروز کبدی نامیده می شود، می توانیم لکه های مشابه با لکه های پوستی را در این افراد ببینیم.

در واقع سیروز کبدی بسیار نادر است و بیماری که به آن مرحله می رسد، آنقدر بقیه اعضای بدن و سیستم های دیگر دچار مشکلات جدی می شوند که لکه های پوستی در مقابل آن همه عوارض این بیماری به چشم نمی آید.

بنابراین لکه های مد نظر ما، برای افرادی که از همه جهات سالم هستند می باشند و این لکه ها همانطور که اشاره کردیم لکه های سولار لنتیگو هستند و وابسته به اثر نور آفتاب بر روی پوست ما ایجاد می شوند.

بنابراین اگر این لکه ها برای افراد نگرانی ایجاد می کند، بیشتر جنبه زیبایی کار را در نظر بگیرند و خیلی به دلیل مسائل کبدی با نگرانی به پزشک مراجعه نکنند.

پرسش و پاسخ با دکتر مجتبی امیری

مراجعه کننده اول

خانمی گفته اند مادرم 53 سال دارند که چند سال است زیر هر دو پلکشان لکه های قهوه ای و جوش های چربی سفت و سفید که به هیچ وجه از بین نمی روند ظاهر شده است.

پاسخ جناب دکتر

دانه هایی که زیر چشم ظاهر می شوند در واقع بسته شدن مجاری غدد عرق پوست هستند، چون این مجاری کمی عمیق هستند و وقتی قسمت های تحتانی بسته می شوند درمانش کمی مشکل خواهد شد.

درمان این لیزر یا رادیوفرکانسی می باشد، اما اگر خیلی عمیق انجام دهیم ممکن است به جای آن ها نقاط کمرنگی در پوست ایجاد شوند.

اگر لیزر سطحی انجام شود که جا نگذارد ممکن است عود کند. بنابراین خیلی راحت به کمک درمان های لیزر و رادیوفرکانسی قابل درمان هستند.

لکه ها متناسب با سن می توانند لنتیگو و کک و مک باشند که حتما باید توسط پزشک معالج بررسی شوند.
به علاوه لکه های دور چشم به راحتی توسط لیزر رفع می شوند.

مراجعه کننده دوم

خانمی پرسیده اند، کرم های ضد لک، فقط باید بر روی لک ها زده شوند یا تمامی قسمت های صورت و اینکه اگر باید بر روی کل صورت زده شود، برای قسمت هایی که مشکلی ندارند، استفاده از این کرم ها مشکلی به وجود نخواهد آورد؟

پاسخ جناب دکتر

در واقع اگر برای کل صورت استفاده شود آسیبی وارد نمی شود و پوست کل صورت روشن می شود اما ترجیحا روی لکه ها مقدار بیشتری زده شود.

برای فردی که پوست روشنی دارد، استفاده از کرم بر روی لک ها کفایت می کند.

برای افرادی که احساس می کنند پوست صورتشان در مواجهه با آفتاب تیره تر شده است، کرم های ضد لک می توانند پوست صورت را روشن تر کنند.

مراجعه کننده سوم

دختری 36 ساله که در ناحیه گردن و زیر بغلشان به مدت 10 سال لک و پیس ایجاد شده است و مدتی است که یک روز در میان برای لیزر می رود و سوالشان این است که آیا لیزر برای از بین بردن این لک ها مفید است و در آینده شدتش را بیشتر نمی کند؟

پاسخ جناب دکتر

لک و پیس یا بیماری برص، یک بیماری خود ایمن است، که سلول های ایمنی می آیند و رنگ پوست را از بین می برند. در نواحی مانند لب، کف دست و یا دور چشم که مو وجود ندارد خیلی سخت به درمان جواب می دهند.

رنگ باید از ریشه مو تولید و در پوست پخش شود، برای همین وقتی درمان می کنیم قسمت هایی از بدن که دارای مو می باشد ولی هنوز سفید نشده اند به درمان پاسخ مناسبی می دهند.

حقیقت این است که لیزر خیلی جایی در درمان لک و پیس ندارد، ممکن است این مراجعه کننده عزیز نور درمانی انجام می دهند که یک روز در میان می روند.

در نور درمانی، ماده ای برر روی پوست مالیده می شود و سپس نوری مانند نورهای مهتابی به آن قسمت تابانده می شود و سلول های پوست را تحریک می کنند تا در نتیجه رنگ تولید کنند.

اما در کل لیزر جایگاهی در درمان لک و پیس ندارد گرچه گاهی ممکن است تاثیراتی داشته باشد.

مراجعه کننده چهارم

خانمی در مورد زمان مصرف کرم های ضد لک پرسیده اند.

پاسخ جناب دکتر

ترکیبات ضد لکی که حاوی هیدروکینون هستند، تقریبا قوی ترین ضد لک ها نیز هستند و به نور حساس هستند.

اگر نور با این کرم ها تماس داشته باشد سیاه می شوند، و در واقع کرمی که سیاه شود اکسیده شده و در نتیجه خاصیتی ندارد.

در صورت تابش نور خورشید به این کرم ها سبب اکسیده شدن این کرم ها می گردد.

توصیه می شود یک ساعت قبل از خواب مصرف شود، به علاوه برای مصرف این کرم ها به تاریکی مطلق نیاز ندارد.

مراجعه کننده پنجم

خانمی گفته اند با توجه به اینکه همسرم سال ها قبل در ناحیه بالی مچشان در اثر آفتاب سوختگی دچار لکی شده است و این لک به جا مانده و به هیچ عنوان هم از بین نمی رود.

پاسخ جناب دکتر

معمولا لکه ای نداریم که به دنبال آفتاب سوختگی ایجاد شود و بعد از بین نروند، عمدتا لکه هایی که ناشی از التهاب به وجود آمده اند از بین می روند، گاها ممکن است این ها تشخیص نا درست باشند، انواعی از خال ها هستند که به این صورت به وجود می آیند.

بعضی از دارو ها به این حالت لکه ها را ایجاد می کنند، بعضی از بیماری های پوستی مانند لیکن پلان ممکن است فقط خود را به صورت یک لکه پوستی نشان دهد.

طبیعی است که آنها به درمان طولانی مدت نیاز دارند. بنابراین توصیه می کنم حتما توسط همکاران متخصص پوست معاینه شوند تا علت را تشخیص دهند حتی اگر نیاز باشد ممکن است بیوپسی کنند.